Ada apa dengan Waki Rakyat ???
Husi prespektiva Luron, ba Representantes povu iha uma Fukun Parlamentu Nasional.
Ema hahú hamosu ninia komprensaun ou ideias rasik, idieas hirak ne’e mak sai hanesan sira nia an rasik no representa ita ida-idak nia moris, nia hakarak, no atu determina ba ema ida-idak nia prisipiu politika…no…sst, ema ida nia nia moris mai husi konstrusaun ida konstrusaun ba moris Humanu nia, ka tuir mudansa lalaok ema ida-idak ninia atu partisipa iha aktividades moris loron-loron nia; No mos ideias hirak ne’e mak sai abut ba produktivitadades kada ideias husi pesoal ida-idak bainhira hala’o aktividades ruma. Ba hanoin ne’ebé maka iha ema ida-idak nia kakutak rasik, sei prosesa tuir nafatin idades no esperencia moris husi ema ida-idak nia, I to’o fase ida ne’ebé mak aás liu husi ema seluk nia imaxinasaun ba tempo ida nia laran. Maske ideia mak sai husi ema ida-idak nia ulun dala ruma kontrariu ho moris Komunal tuir komunidades sira nia mak iha, ka sempre kontradiks ho realidades moris nian.
Paraderu ema ida-idak nia mak sai determinante ba iha prosesu moris nia, husi realidade moris mak iha no paradeiru mos sei sai Xave ida ba ema ida nia lalaok ba moris nia.
Bainhira koalia konaba Lideransa, ba Lideransa ka komandante ida, iha ita nia ulun komesa iha ona hanoin ida ne’ebé sei refere realidade moris mak iha ka sei refere ba material no sei konstrui hamutuk mak sai hanesan determinante moris nia, no hanoin hirak ne’e komesa hadulas hamutuk, to’o iha ita nia Fuan hodi tetu ho didiak ideias hirak ne’e, mak ita nia kakukat rasik fo sinyal ba pita de voz hasai ideias hirak ne’e liu husi ibun ho azuda husi nanaal. Hodi hateten sai katak ema ne’e sai parte determinante ba Historia ida? Ou ema ne’e mai husi konstrusaun periodu ida ka rezultadu ida husi interaksaun ne’ebé moris ho prosesu naruk ida mak Sosiadades sira konstrui ou kria no luta ba ne’e.
Tamba bainhira ita atu hahu hakotu ita nia interpretasaun ida, ba lideransa ida nia influenza, iha ne’e ita hatene katak, fase ida mak ema sei la haluha, fase ida ne’ebé mak bonita liu ne’e mak, fase ne’ebé ema hotu tau konsiderasaun ba interpertasaun konaba Historia ida. Fase ida mak hanaran fase transformasaun. Karik husi fase ida ne’e ema bele hakat ou hahu atu tama ba iha moris foun, moris ida ne’ebé mak sei hakotu ema ida nia desisaun ba lalaok lideransa ida nia influenza. Tamba sa mak hakerek nain hato’o prosesu hirak ne’e??? Tamba husi hanoin ida ne’e ita atu hatene katak oinsa ita atu tau konsiderasaun ba Historia ida nudar oan ba Historia ida seluk nia, ka nudar lalaok ida mak hamrik mesak no mes-mesak moris iha forma tempo ida mak lao dau-daun!!!
Se ita hare ideias principal husi paragrafo sira mak iha leten ne’e, hakerek nain hakarak lori ita ba iha realidade moris lor-loron nia, ne’ebe ita hotu hatene no hare ho matan. Ita hatene katak ema ida nia partisipasaun ba iha kualker aktividades ne’e importante tebes, satan nudar lideransa ida nia partisipasaun…atu lidera ninia komunidade mak persiza tebes lideransa ne’e nia kontribusaun ba seguralidade/kemakmuran husi nia komunidades ne’e rasik…se ita hare fila fali ba ita nia Representantes mak ita hili ne’ebé sai ita nia an lolos iha Uma Fukun Parlamentu Nasional. Ita hare ita nia Representantes Povu mak agora dau-daun iha Uma Fukun Parlamentu Nasional ida ne’e, ita mos la hatene saida deit mak sira hala’o… Se sira Aprova hotu tia Proposta de Orsamentu mak Governu apresenta ba iha Parlamentu Nasional!! Ne’ebé Orasamentu ida ne’e atu Realiza Desenvolvimentu ba rai ida ne’e nian. Ita mos la iha informasuan tan konaba saida deit mak sira hala’o depois de Aprovasaun ba Orsamentu ne’e??? Se ita hare fila fali ba funsaun nudar Representantes Povu mak iha Parlamentu Nasiona, entaun iha perguntas bo’ot mak ita hasoru, I komesa ita hanoin ona sistema politika saida mak iha Uma Fukun Parlamentu Nasional? ….
Perguntas ida ne’e mosu nafatin iha Timor oan sira nia kakutak, tamba sa mak Representantes Povu ida lakohi atende nia povu rasik ?? I povu ne’e laos seluk maibe povu ne’ebe mak ho nia laran luak ho hanoin katak Representantess ne’ebé mak povu hili sei bele hare netik sira nia moris… maibe saida mak akontese Representantes Povu ne’e labele atende nia povu rasik, no povu labele hato’o sira nia aspirasaun ho diak. Pior liu mak membru komisaun balun la hatene nia funsaun nudar Fiskalizadorr!!!, nudar Memebru Parlamentu nia tenke iha fontade diak atu atende nia povu ne’ebé persiza informasaun husi sira nia Representantes mak sira hili…Maibe ita nia Membrus Parlamentu Nasional agora dau-daun ne’e nia servisu mak halao fiskalisasaun ba deit atu hadau malun fatin bainhira atu hala’o visita ba rai liur…, Parlamentu Nasional nia funsaun mak atu halao deit Estudo Komparativu sai ba rai liur, tur muron iha uma fukun no ho kontrofersial ideias atu deside se..se.. mak atu bele hetan oportunidade sai ba rai lir, sira sei nafatin kontrofersial ho sira nia salary no osan ba trasportasaun nia….no st…tur iha komisaun konta istoria, goza malu… Ho hanoin ida ne’e, iha tendensia problema lubuk ida mak iha ita nia ulun konaba ita nia membrus Parlamentu Nasional sira nia eksistensia nudar Representantes Povu ou nudar portavos povu iha Parlamentu Nasional, mak hanesan: I ) membru parlamentu sira hare sira nia posisaun nudar posisaun ne’ebé mak especial tebes, ne’ebé haluha tina nia funsaun ne’ebé kiik liu no fundamental tebes mak nudar Fiskalizador ne’e, ho hanoin especial person ida hanesan ne’e entau sira hakarak ema servi nia nudar ema ne’ebé mak importante mos, ema ida ne’ebé ke diferente iha Sosiadades ida nia let. Ne’e los..iha tempo balun deit, ita mos hatene katak Representante Povu ida tenke iha mos maturidade, no performens mak hatudu nudar Lideransa. Maibe iha ita nia membrus Parlamentu agora ne’e sei la hatudu lideransa ne’e maibe sei nafatin ho hanoin konserfativu ho The Especial person ida ne’e hatudu duni ba ita katak membru parlamentu balun nia isin iha era millennium maibe sira nia hanoin/ideias/politika sei nafatin iha feodalista sira nia tempo, ida ne’e refere liu ba iha membru parlamentu iha komisaun F mak lakohi fahe informasaun ba povu bainhira povu ida ba husu sira nia fiskalisasaun ba programa Governu nia mak fakar deit osan ne’e, ne’ebe la-dun reflekta ba povu nia moris, II) membru Parlamentu balun (red membru komisaun F) seidauk hatene lolos sira nia papel mak sira hala’o, nudar Fiskalizador. Representantes povu sei dauk akapta ou klaru lolos ba saida mak tuir lolos sira atu halo….no saida mak tuir lolos sira labela halo nudar Representantes (legislador) povu iha Parlamentu Nasional, komfusaun ida ne’e ita bele hatene ou hetan husi faktores bar-barak, engeralmente mak membru komisaun F sei dauk iha komprensaun konaba sira nia knar ne’e lolos, no oinsa sira hala’o sira knar iha situasaun ida ne’ebé sira mosu/tampil nudar Representantes povu ne’ebé hatudu maturidades nudar Representantes povu, no hatudu lalatak husi prinsipiu no aspirasaun husi konstitusaun ne’e rasik. III) laiha relasaun emosional diak entre membrus Parlamentu ho povo ne’ebé mak hili sira, realmente Representantes povu laos husi povu ne’e, maibe tan iha koneksi/ou iha aman sarani ne’ebé bele hetan fatin ida ne’ebé mak iha. IV) laiha kapasidade atu intreperta preokupasaun hirak mak mai husi povu,
Husi kazu ida ne’e, Ita hatene katak ita nia membru parlamentu seidauk hatene lolos ninia funsaun nudar fiskalizador/legislador, tamba, iha razaun barak no hakerek nain hato’o deit razaun ne’ebé mak fundamental simples oan, “ita hatene katak, ita nia Representantes sira mak ita hili, barak mak mai husi desisaun partidu nia laos mai husi ita nia baze. Mos membru parlamentu balun konstrui husi regime colonial nia, ne’ebé ho nia mentalidade colonial la dauk haketak husi nia kakutak, bazeia ba hanoin ida ne’e ita bele foti asumsaun ida katak, membru Parlamentu balun diak I hala’o duni saida mak konstitusaun haruka, balun fali como iha espasu para sira atu labele sai marginalizado iha komunidades nia let. Entau sira koko hakbesik an ba luta nian balun hodi proteje sira nia an no latarbelakang politka, mak tuir lolos ita labele perdua, hahalok ida ne’e sei kontinua nafatin to’o luta nian sira arepende; tamba luta nain sira mos ho nia humanidades ne’ebé ke forte tebes atu perdua liman ain colonialista sira, entau to’o ikus povu ne’ebé mak uluk pronto mate ho sira (red luta nain) sei hases an husi ninia lita nain sira, tamba luta nain sira haluha tia nia abut sira mak durante ne’e iha. To’o fase ida ne’e iha hanoin ida katak luta nain no liman ain colonial sira ida deit, I ita sei la temi tan charisma…….!!!... Komandante….
Husi prespektiva Luron, ba Representantes povu iha uma Fukun Parlamentu Nasional.
Ema hahú hamosu ninia komprensaun ou ideias rasik, idieas hirak ne’e mak sai hanesan sira nia an rasik no representa ita ida-idak nia moris, nia hakarak, no atu determina ba ema ida-idak nia prisipiu politika…no…sst, ema ida nia nia moris mai husi konstrusaun ida konstrusaun ba moris Humanu nia, ka tuir mudansa lalaok ema ida-idak ninia atu partisipa iha aktividades moris loron-loron nia; No mos ideias hirak ne’e mak sai abut ba produktivitadades kada ideias husi pesoal ida-idak bainhira hala’o aktividades ruma. Ba hanoin ne’ebé maka iha ema ida-idak nia kakutak rasik, sei prosesa tuir nafatin idades no esperencia moris husi ema ida-idak nia, I to’o fase ida ne’ebé mak aás liu husi ema seluk nia imaxinasaun ba tempo ida nia laran. Maske ideia mak sai husi ema ida-idak nia ulun dala ruma kontrariu ho moris Komunal tuir komunidades sira nia mak iha, ka sempre kontradiks ho realidades moris nian.
Paraderu ema ida-idak nia mak sai determinante ba iha prosesu moris nia, husi realidade moris mak iha no paradeiru mos sei sai Xave ida ba ema ida nia lalaok ba moris nia.
Bainhira koalia konaba Lideransa, ba Lideransa ka komandante ida, iha ita nia ulun komesa iha ona hanoin ida ne’ebé sei refere realidade moris mak iha ka sei refere ba material no sei konstrui hamutuk mak sai hanesan determinante moris nia, no hanoin hirak ne’e komesa hadulas hamutuk, to’o iha ita nia Fuan hodi tetu ho didiak ideias hirak ne’e, mak ita nia kakukat rasik fo sinyal ba pita de voz hasai ideias hirak ne’e liu husi ibun ho azuda husi nanaal. Hodi hateten sai katak ema ne’e sai parte determinante ba Historia ida? Ou ema ne’e mai husi konstrusaun periodu ida ka rezultadu ida husi interaksaun ne’ebé moris ho prosesu naruk ida mak Sosiadades sira konstrui ou kria no luta ba ne’e.
Tamba bainhira ita atu hahu hakotu ita nia interpretasaun ida, ba lideransa ida nia influenza, iha ne’e ita hatene katak, fase ida mak ema sei la haluha, fase ida ne’ebé mak bonita liu ne’e mak, fase ne’ebé ema hotu tau konsiderasaun ba interpertasaun konaba Historia ida. Fase ida mak hanaran fase transformasaun. Karik husi fase ida ne’e ema bele hakat ou hahu atu tama ba iha moris foun, moris ida ne’ebé mak sei hakotu ema ida nia desisaun ba lalaok lideransa ida nia influenza. Tamba sa mak hakerek nain hato’o prosesu hirak ne’e??? Tamba husi hanoin ida ne’e ita atu hatene katak oinsa ita atu tau konsiderasaun ba Historia ida nudar oan ba Historia ida seluk nia, ka nudar lalaok ida mak hamrik mesak no mes-mesak moris iha forma tempo ida mak lao dau-daun!!!
Se ita hare ideias principal husi paragrafo sira mak iha leten ne’e, hakerek nain hakarak lori ita ba iha realidade moris lor-loron nia, ne’ebe ita hotu hatene no hare ho matan. Ita hatene katak ema ida nia partisipasaun ba iha kualker aktividades ne’e importante tebes, satan nudar lideransa ida nia partisipasaun…atu lidera ninia komunidade mak persiza tebes lideransa ne’e nia kontribusaun ba seguralidade/kemakmuran husi nia komunidades ne’e rasik…se ita hare fila fali ba ita nia Representantes mak ita hili ne’ebé sai ita nia an lolos iha Uma Fukun Parlamentu Nasional. Ita hare ita nia Representantes Povu mak agora dau-daun iha Uma Fukun Parlamentu Nasional ida ne’e, ita mos la hatene saida deit mak sira hala’o… Se sira Aprova hotu tia Proposta de Orsamentu mak Governu apresenta ba iha Parlamentu Nasional!! Ne’ebé Orasamentu ida ne’e atu Realiza Desenvolvimentu ba rai ida ne’e nian. Ita mos la iha informasuan tan konaba saida deit mak sira hala’o depois de Aprovasaun ba Orsamentu ne’e??? Se ita hare fila fali ba funsaun nudar Representantes Povu mak iha Parlamentu Nasiona, entaun iha perguntas bo’ot mak ita hasoru, I komesa ita hanoin ona sistema politika saida mak iha Uma Fukun Parlamentu Nasional? ….
Perguntas ida ne’e mosu nafatin iha Timor oan sira nia kakutak, tamba sa mak Representantes Povu ida lakohi atende nia povu rasik ?? I povu ne’e laos seluk maibe povu ne’ebe mak ho nia laran luak ho hanoin katak Representantess ne’ebé mak povu hili sei bele hare netik sira nia moris… maibe saida mak akontese Representantes Povu ne’e labele atende nia povu rasik, no povu labele hato’o sira nia aspirasaun ho diak. Pior liu mak membru komisaun balun la hatene nia funsaun nudar Fiskalizadorr!!!, nudar Memebru Parlamentu nia tenke iha fontade diak atu atende nia povu ne’ebé persiza informasaun husi sira nia Representantes mak sira hili…Maibe ita nia Membrus Parlamentu Nasional agora dau-daun ne’e nia servisu mak halao fiskalisasaun ba deit atu hadau malun fatin bainhira atu hala’o visita ba rai liur…, Parlamentu Nasional nia funsaun mak atu halao deit Estudo Komparativu sai ba rai liur, tur muron iha uma fukun no ho kontrofersial ideias atu deside se..se.. mak atu bele hetan oportunidade sai ba rai lir, sira sei nafatin kontrofersial ho sira nia salary no osan ba trasportasaun nia….no st…tur iha komisaun konta istoria, goza malu… Ho hanoin ida ne’e, iha tendensia problema lubuk ida mak iha ita nia ulun konaba ita nia membrus Parlamentu Nasional sira nia eksistensia nudar Representantes Povu ou nudar portavos povu iha Parlamentu Nasional, mak hanesan: I ) membru parlamentu sira hare sira nia posisaun nudar posisaun ne’ebé mak especial tebes, ne’ebé haluha tina nia funsaun ne’ebé kiik liu no fundamental tebes mak nudar Fiskalizador ne’e, ho hanoin especial person ida hanesan ne’e entau sira hakarak ema servi nia nudar ema ne’ebé mak importante mos, ema ida ne’ebé ke diferente iha Sosiadades ida nia let. Ne’e los..iha tempo balun deit, ita mos hatene katak Representante Povu ida tenke iha mos maturidade, no performens mak hatudu nudar Lideransa. Maibe iha ita nia membrus Parlamentu agora ne’e sei la hatudu lideransa ne’e maibe sei nafatin ho hanoin konserfativu ho The Especial person ida ne’e hatudu duni ba ita katak membru parlamentu balun nia isin iha era millennium maibe sira nia hanoin/ideias/politika sei nafatin iha feodalista sira nia tempo, ida ne’e refere liu ba iha membru parlamentu iha komisaun F mak lakohi fahe informasaun ba povu bainhira povu ida ba husu sira nia fiskalisasaun ba programa Governu nia mak fakar deit osan ne’e, ne’ebe la-dun reflekta ba povu nia moris, II) membru Parlamentu balun (red membru komisaun F) seidauk hatene lolos sira nia papel mak sira hala’o, nudar Fiskalizador. Representantes povu sei dauk akapta ou klaru lolos ba saida mak tuir lolos sira atu halo….no saida mak tuir lolos sira labela halo nudar Representantes (legislador) povu iha Parlamentu Nasional, komfusaun ida ne’e ita bele hatene ou hetan husi faktores bar-barak, engeralmente mak membru komisaun F sei dauk iha komprensaun konaba sira nia knar ne’e lolos, no oinsa sira hala’o sira knar iha situasaun ida ne’ebé sira mosu/tampil nudar Representantes povu ne’ebé hatudu maturidades nudar Representantes povu, no hatudu lalatak husi prinsipiu no aspirasaun husi konstitusaun ne’e rasik. III) laiha relasaun emosional diak entre membrus Parlamentu ho povo ne’ebé mak hili sira, realmente Representantes povu laos husi povu ne’e, maibe tan iha koneksi/ou iha aman sarani ne’ebé bele hetan fatin ida ne’ebé mak iha. IV) laiha kapasidade atu intreperta preokupasaun hirak mak mai husi povu,
Husi kazu ida ne’e, Ita hatene katak ita nia membru parlamentu seidauk hatene lolos ninia funsaun nudar fiskalizador/legislador, tamba, iha razaun barak no hakerek nain hato’o deit razaun ne’ebé mak fundamental simples oan, “ita hatene katak, ita nia Representantes sira mak ita hili, barak mak mai husi desisaun partidu nia laos mai husi ita nia baze. Mos membru parlamentu balun konstrui husi regime colonial nia, ne’ebé ho nia mentalidade colonial la dauk haketak husi nia kakutak, bazeia ba hanoin ida ne’e ita bele foti asumsaun ida katak, membru Parlamentu balun diak I hala’o duni saida mak konstitusaun haruka, balun fali como iha espasu para sira atu labele sai marginalizado iha komunidades nia let. Entau sira koko hakbesik an ba luta nian balun hodi proteje sira nia an no latarbelakang politka, mak tuir lolos ita labele perdua, hahalok ida ne’e sei kontinua nafatin to’o luta nian sira arepende; tamba luta nain sira mos ho nia humanidades ne’ebé ke forte tebes atu perdua liman ain colonialista sira, entau to’o ikus povu ne’ebé mak uluk pronto mate ho sira (red luta nain) sei hases an husi ninia lita nain sira, tamba luta nain sira haluha tia nia abut sira mak durante ne’e iha. To’o fase ida ne’e iha hanoin ida katak luta nain no liman ain colonial sira ida deit, I ita sei la temi tan charisma…….!!!... Komandante….
Komentar
Posting Komentar